Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh (tiếng Latinh: Archidioecesis Hochiminhopolitanus) là một tổng giáo phận Công giáo ở Việt Nam. Đây là tổng giáo phận có lịch sử lâu đời và vị trí đặc biệt trong Giáo hội Công giáo tại nước này. Tổng giám mục của tổng giáo phận này hiện là Hồng y Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn, ông nhậm chức từ năm 1998; và nhà thờ chính tòa là Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn, tước hiệu Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội.
Hiện tại, địa giới của nó là phần lớn Thành phố Hồ Chí Minh (ngoại trừ huyện Củ Chi), và có số lượng giáo dân đông thứ nhì cả nước, sau giáo phận Xuân Lộc.
Từ khi được thành lập vào năm 1844 đến nay, tổng giáo phận này trải qua các tên gọi: Giáo phận Tây Đàng Trong (1844 - 1924) [4][5][6] Giáo phận Sài Gòn (1924 - 1960), rồi Tổng giáo phận Sài Gòn (1960 - 1976) [4][7][8] Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh (1976 - nay).
Năm 2004, Tổng Giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh có khoảng 602.478 giáo dân (chiếm 8,4%), 519 linh mục..
Giáo dân Tổng Giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh và Tổng Giáo phận Hà Nội trong năm 2006 đã thành lập một tổ chức để giúp đỡ trẻ em ở các khu vực nông thôn và kém phát triển của Việt Nam.
Hiện tại, địa giới của nó là phần lớn Thành phố Hồ Chí Minh (ngoại trừ huyện Củ Chi), và có số lượng giáo dân đông thứ nhì cả nước, sau giáo phận Xuân Lộc.
Từ khi được thành lập vào năm 1844 đến nay, tổng giáo phận này trải qua các tên gọi: Giáo phận Tây Đàng Trong (1844 - 1924) [4][5][6] Giáo phận Sài Gòn (1924 - 1960), rồi Tổng giáo phận Sài Gòn (1960 - 1976) [4][7][8] Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh (1976 - nay).
Năm 2004, Tổng Giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh có khoảng 602.478 giáo dân (chiếm 8,4%), 519 linh mục..
Giáo dân Tổng Giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh và Tổng Giáo phận Hà Nội trong năm 2006 đã thành lập một tổ chức để giúp đỡ trẻ em ở các khu vực nông thôn và kém phát triển của Việt Nam.
  Tòa Tổng Giám mục Thành phố Hồ Chí Minh Tel : (8)-930-3828 (8)-910-0240 E-mail : tgmsg@hcm.vnn.vn Web site : http://tgp-tphcm.org/ Năm thành lập : 24/11/1960 Diện tích : 2,094 km2 Số Giáo dân : 607,884 Số Giáo hạt : 15 Số Giáo xứ : 195 Bối cảnh Công giáo trong vùng lãnh thổ Lịch sử Công giáo tại Việt Nam ghi nhận rằng, một nhà thừa sai truyền giáo tên là Inêkhu đã đặt chân đến vùng đất Bùi Chu của lãnh thổ Việt Nam vào năm 1533, khi đó là Nhà Lê trung hưng. Tuy nhiên, bên cạnh đó vào năm 1550, cũng có nhà thừa sai thuộc Dòng Đa Minh là linh mục Juan de la Cruz đặt chân đến vùng đất Hà Tiên ngày nay (khi ấy còn thuộc Đế quốc Khmer). Đến năm 1585, những linh mục thuộc dòng Phanxicô đã có mặt trên vùng đất mà ngày nay là Sài Gòn-Thành phố Hồ Chí Minh, cụ thể là ở khu vực Chợ Quán. Cũng trong giai đoạn này, Chúa Nguyễn đã kiểm soát được phần lãnh thổ phía Nam sông Gianh, gọi là Đàng Trong. Từ năm 1641 đến 1645, khi chúa Nguyễn ra chỉ dụ cấm đạo Công giáo thì một số giáo dân từ miền Trung Việt Nam di tản vào miền Nam để lánh nạn và làm ăn sinh sống. Họ hợp thành những cộng đoàn tín hữu Công giáo đầu tiên ở miền Nam, và tập trung quanh khu vực Sài Gòn ngày nay như tại Chợ Quán, Gia Định, Lái Thiêu, Bến Gỗ, và Long Thành. Giáo phận Đàng Trong Năm 1624, nhà thừa sai thuộc Dòng Tên là Alexandre de Rhodes (tên Việt là Đắc Lộ) cũng đến Đàng Trong. Sau khi nỗ lực truyền đạo và quan sát được tình hình, vào năm 1659, ông đã vận động Thánh Bộ Truyền Giáo của Tòa Thánh xin Giáo hoàng Alexanđê VII thành lập hai giáo phận Tông Tòa là Đàng Ngoài và Đàng Trong (vùng đất thành phố Hồ Chí Minh ngày nay được coi là "hạt nhân" của Giáo phận Đàng Trong rộng lớn lúc đó). Đến năm 1698, Sài Gòn chính thức được thành lập như một đơn vị hành chính thuộc quyền Nhà Nguyễn (Việt Nam) thì vùng đất này thu hút thêm nhiều giáo dân Công giáo đến sinh sống. Sang thế kỷ 18, các tu sĩ Dòng Phanxicô hiện diện nhiều hơn ở vùng này, thậm chí họ còn mở mang đến các vùng xa hơn như Mỹ Tho và Hà Tiên. Vào năm 1747, tổng số giáo dân ở đây khoảng 5.500 người. Giáo phận Tây Đàng Trong Ngày 17 tháng 5 năm 1844, Giáo hoàng Grêgôriô XVI quyết định phân chia giáo phận Đàng Trong thành hai giáo phận mới là: Đông Đàng Trong (với Quy Nhơn làm trung tâm) và Tây Đàng Trong (với Sài Gòn là trung tâm, sáp nhập thêm cả Campuchia vào đó). Ông cũng bổ nhiệm Giám mục Dominique Lefèbvre (tên Việt là Ngãi; sinh: 1844, mất 1864) làm Đại diện Tông Tòa đầu tiên cai quản Giáo phận Tây Đàng Trong. Giáo phận Tây Đàng Trong khi đó có lãnh thổ bao gồm Nam Kỳ Lục tỉnh và cả Campuchia ngày nay, với khoảng 23.000 giáo dân. Đến năm 1850, tỉnh An Giang và Hà Tiên cùng lãnh thổ Campuchia tách ra khỏi Giáo phận Tây Đàng Trong để thành lập nên Giáo phận Nam Vang. Lúc này, địa giới của Giáo phận Tây Đàng Trong chỉ còn bốn tỉnh: Biên Hòa, Gia Định, Định Tường và Vĩnh Long, được chia làm 12 giáo hạt: Ðất Ðỏ, Tân Triều, Lái Thiêu, Thủ Ðức, Thị Nghè, Chợ Lớn, Thủ Ngữ, Xoài Mít, Cái Nhum, Cái Mơm, Bãi San và Ðầm Nước. Khi đã được ổn định, Giám mục Lefèbvre Ngãi thiết lập các cơ sở Công giáo tại giáo phận như: Dòng Mến Thánh Giá Chợ Quán (1852), mời Dòng Thánh Phaolô thành Chatres đến (1860), mời Dòng Cát Minh nữ đến (1861), xây Chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn ở vị trí hiện nay, thành lập họ đạo Sài Gòn. Các giám mục kế nhiệm ông là Miche (tên Việt: Mịch) cũng đã mời Dòng La San đến mở trường Công giáo và Colombert (tên Việt: Mỹ) xây dựng nhà thờ chính tòa năm 1877. Giáo phận Sài Gòn  Tượng Đức Mẹ Hòa bình và hai tháp chuông nhà thờ Đức Bà. Ngày 3 tháng 12 năm 1924, giáo phận tông tòa Tây Ðàng Trong được đổi tên thành giáo phận tông tòa Sài Gòn (không điều chỉnh địa giới), và giám mục cai quản là Isidore Marie Dumortier (tên Việt: Ðượm) thuộc Hội Thừa sai Paris (MEP). Đến ngày 8 tháng 1 năm 1938, Giáo phận Sài Gòn lại tách một phần đất của mình để thành lập Giáo phận Vĩnh Long (gồm tỉnh Vĩnh Long, Bến Tre, Trà Vinh, Sa Ðéc) và một phần tỉnh Cần Thơ). Đến năm 1954 xảy ra cuộc di cư vào Nam, phần lớn giáo dân Công giáo di cư tìm đến định cư ở Giáo phận Sài Gòn khiến cho số lượng giáo dân của nó tăng vọt. Năm 1955, Linh mục Simon Hòa Nguyễn Văn Hiền được tấn phong làm giám mục cai quản Giáo phận Sài Gòn, thay thế cho Giám mục Cassaige (tên Việt: Sanh). Tổng giáo phận Sài Gòn Ngày 24 tháng 11 năm 1960, Giáo hoàng Gioan XXIII thiết lập Hàng Giáo phẩm Việt Nam với ba giáo tỉnh: Hà Nội, Huế và Sài Gòn. Giáo phận Sài Gòn vì có vị thế quan trọng về tôn giáo lẫn chính trị ở miền Nam Việt Nam nên được nâng cấp thành tổng giáo phận Sài Gòn ngay trong dịp này và trở thành trung tâm của Giáo tỉnh Sài Gòn. Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình nhậm chức tổng giáo mục Sài Gòn vào ngày 2 tháng 4 năm 1961 thay cho Giám mục Simon Hòa Nguyễn Văn Hiền. Năm 1963, giáo phận Sài Gòn đã có gần 567.455 giáo dân với 583 linh mục triều, 25 linh mục dòng, 503 nam tu, gần 2000 nữ tu với 263 giáo xứ và 284 giáo họ. Năm 1965, Tòa Thánh tách đất từ tổng giáo phận Sài Gòn để thành lập giáo phận Phú Cường và giáo phận Xuân Lộc. Ngày 24 tháng 4 năm 1975, Tòa Thánh bổ nhiệm Giám mục Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận, giám mục Giáo phận Nha Trang về làm tổng giám mục phó của tổng giáo phận Sài Gòn (với quyền kế vị). Tuy nhiên, vài ngày sau đó xảy ra Sự kiện 30 tháng 4 năm 1975 khiến ông không thể về Sài Gòn nhậm chức. Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh Ngày 2 tháng 7 năm 1976, Quốc hội nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã chính thức đổi tên thành phố Sài Gòn thành Thành phố Hồ Chí Minh. Ngày 23 tháng 11 năm 1976, Tòa Thánh đồng ý đổi tên tổng giáo phận Sài Gòn thành Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh như tên hành chính. Theo Wikipedia |