Từ Hà Nội xuôi theo con đường quốc lộ 1A, qua Phủ Lý đến ngã ba Gián Khẩu, rẽ trái để chạy theo đường vào Nho Quan và thêm khoảng 8 km để đến với xã Gia Vân – huyện Gia Viễn. Đầm Vân Long nằm ngay dưới chân đê và hẳn sẽ làm bạn ngạc nhiên khi dừng lại. 

Một cuộc dạo chơi bắt đầu bằng con thuyền nan mộc mạc tách bến đưa khách khám phá một vòng quanh đầm Vân Long. Trong không gian tĩnh mịch của đất trời, tiếng khua chèo của con thuyền nhỏ cũng khiến cả không gian bị khuấy động. Cả khu đầm nằm gọn trong thung lũng với bốn bề là những dãy núi đá vôi, những thảm thực vật của đặc trưng của vùng ngập nước. 

Dưới làn nước trong vắt, đám tảo và rêu uốn lượn muôn hình vạn trạng, phản chiếu ánh mặt trời lấp lánh và những đám mây đang lững lờ trôi. Đám cỏ năn, cỏ lác mọc lúp xúp, dập dờn theo con sóng. Thi thoảng lại vang tiếng chèo khua đánh động, một chú chim le le bất ngờ bay vút khỏi nơi trú ẩn. Một đàn cò trắng đang nhẩn nha tìm mồi trên một đám cỏ lác khác. Nghe tiếng khua mái chèo, một vài con nghếch cái cổ dài ngoẵng lên nhìn rồi lại tiếp tục với công việc đang dang dở của mình, vài chú cò khác vội vàng rời khỏi đầm, bay lên đứng trên những tảng đá thâm thấp quanh đó. 

Càng vào sâu, tiếng cuộc sống ồn ào càng trở nên xa xôi, cả không gian chỉ còn lại tiếng mái chèo đều đều, tiếng con cá quẫy nước đâu đó, tiếng cỏ lác lạo xạo trong cơn gió nhẹ nhàng và tiếng của những chú ếch nhái, chú chẫu chuộc. Thảng hoặc một chú bói cá đang chăm chú rình mồi rồi nhanh chóng lao mình xuống dòng nước, những chú chuồn chuồn và kim kim đủ màu sắc bay là là khắp mặt đầm. 

Thuyền lách đám cỏ vào thăm hang Cá, hang lớn nhất trong dãy núi Hoàng Quyển. Chuyện dân gian kể rằng xưa kia có người đã bắt được con cá chuối lớn đến mấy người mang vác không xuể. Từ đó mới có tên hang Cá. Hang núi này còn là nơi quần tụ của rất nhiều loài cá như cá chuối, cá trê, cá rô. Hang động nằm nửa chìm nửa nổi xuyên suốt quả núi với vô số những nhũ đá lấp lánh. Hàng chục hang động khác như hang Bóng, hang Ông Thang, hang Chanh nằm rải rác trong hàng trăm ngọn núi tạo nên nhiều điểm đến thú vị cho cuộc hành trình. 

Hơn chục con thuyền xuôi ngược, không có cảnh chen lấn lấn vượt, không có cảnh to tiếng giành khách, chỉ có thiên nhiên tươi đẹp và những câu chuyện thì thầm giữa đám khách như sợ chỉ nói to một chút sẽ làm cả bầu không khí yên bình này bị khuấy động. 

Gần hai tiếng đồng hồ khám phá dọc ngang đầm Vân Long đưa đến cho bạn cảm giác thư thái và nhẹ nhõm trước bà mẹ thiên nhiên vĩ đại. Đầm Vân Long là khu bảo tồn thiên nhiên ngập nước lớn nhất vùng sinh thái, đồng bằng Bắc bộ với hàng nghìn động, thực vật, thuỷ sinh lưu trú, sinh trưởng bên vách núi, trên bờ hoặc dưới nước, trong đó nổi bật là loài chim nước chuyên di trú lúc mùa đông, cà cuống thuộc loại chân bơi quý hiếm đã đưa vào Sách Đỏ và đặc biệt loài linh trưởng voọc quần đùi, đang có hiểm hoạ tuyệt chủng toàn cầu… 

Bất luận là nắng hay mưa, ngày lễ hay ngày thường, con đầm với 300 chiếc thuyền nan mong manh luôn sẵn sàng phục vụ khách. Mỗi thuyền chỉ chở tối đa 3 người. 

VnExpress Du lịch - 31/08/2013